فهرست مطالب
-
- مقدمه
- امنیت غذایی چیست؟
- اهمیت امنیت غذایی در ایران
- چه عواملی بر امنیت غذایی تأثیر می‌گذارند؟
- جمع بندی
امروزه خطراتی که امنیت و رفاه جوامع بشری را تهدید می‌کند، تنها خطراتی چون برخوردهای بین‌المللی و تجاوز به وسیله یک قدرت خارجی نیست، بلکه بی‌ثباتی‌های اقتصادی، اکولوژیک، اجتماعی و به خصوص پدیده ناامنی غذایی نیز جزئی از این خطرات به حساب می‌آیند. ناامنی غذایی از جمله عواملی است که توانایی به خطر انداختن ارزش‌های حیاتی و در نتیجه امنیت ملی یک کشور را دارد. امنیت غذایی که از نظر مفهومی به معنای دسترسی به غذای کافی، در حال حاضر و آینده است، با رشد سریع جمعیت جوامع از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ به طوری که در بخش‌هایی از کره زمین شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ویژه‌ای پدیدآورده که نه تنها سرنوشت سیاسی کشورهای نیازمند به وسیله کشورهای صنعتی رقم میخورد، بلکه زندگی روزمره آنها به تصمیمات کشورهای سلطه‌گر وابسته شده است و رهایی از این وابستگی و رسیدن به استقلال ملی و پیشرفت اجتماعی، جز با توسعه پایدار کشاورزی (در همه ابعاد خود) میسر نیست. توسعه کشاورزی نیز جز با بهره‌گیری از روش‌های علمی و دستاوردهای تکنولوژیک امکان پذیر نخواهد بود.
امنیت غذایی چیست؟
همانگونه که اشاره گردید، امنیت غذایی به معنای دسترسی همه‌گیر افراد جامعه به غذای کافی است که از اولیه حقوق انسان‌ها بشمار می‌رود. امنیت غذایی، تابعی از متغیرهای طبیعی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. لذا مجموعه‌ای از عوامل منجمله سیاست کشاورزی، نظام توزیع مواد غذایی، منابع طبیعی کشور، الگوی مصرف و تغذیه، کاهش میزان ضایعات غذایی، نظام یارانه کالاهای اساسی مرتبط با حفرةغذایی، وضعیت اشتغال و توزیع درآمدها، تجارت خارجی و درنهایت فرهنگ تغذیه‌ای بر آن تأثیر می‌گذارد. مهمترین عامل تعیین کننده امنیت غذایی، توانایی خانوار در تأمین کالاها و خدمات اساسی است. در واقع به بیان دقیق و علمی‌تر و مطابق تعریف سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد، امنیت غذایی ابزاری برای سنجش توانایی افراد برای دسترسی به غذایی است که مغذی بوده و به میزان کافی وجود داشته باشد.
اهمیت امنیت غذایی در ایران
امنیت غذایی نوعی سیاست امنیت ملی است که کم و کیف آن، مقدار عرضه و کیفیت کالای عمومی، امنیت ملی را در هر کشور تعیین می‌کند. عرضه یک سطح بهینه از امنیت ملی، لازمه تدارك سطح بهینه امنیت غذایی است. تاریخ روابط بین کشورها نشان می‌دهد که کشورهای قدرتمند در بیشتر موارد از مواد غذایی به عنوان سلاحی سیاسی علیه کشورهای جهان سوم بهره گرفته‌اند. تجربه کشورهای کمتر توسعه یافته حاکی از این است که وابستگی آنها به واردات مواد غذایی از کشورهای توسعه یافته‌تر باعث ضربه پذیری سیاسی‌شان شده و امنیت ملی آنها همواره از این محل در معرض تهدید بوده است. فلذا این موضوع در شرایط تحریمی فعلی کشورمان از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است.
بدلیل وجود این رابطه مهم و تنگاتنگ، ارتقاء سطح امنیت غذایی و امنیت ملی در قانون اساسی، قوانین و سیاست‌های کلی برنامه دوم، سوم و چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران، در افق سال 1404 هجری شمسی، مورد توجه خاص و ویژه قرار گرفته است.
امنیت غذایی با ابعاد اقتصادی و منابع انسانی امنیت ملی، رابطه مستقیم و با ابعاد سیاسی اجتماعی، دفاعی نظامی و فرهنگی -علمی و فناوری آن، رابطه غیر مستقیم دارد. با عنایت به این موضوع، در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، نزدیک 8 بند از 24 بند آن بخش کشاورزی را شامل می شود و بند هفت آن، بر تأمین امنیت غذایی و ایجاد راهبردی با تأکید بر افزایش کمی و کیفی تولید صراحت دارد.
چه عواملی بر امنیت غذایی تاثیر می گذارند؟
عوامل موثر بر امنیت غذایی
- کشاورزی و تولید محصولات:
روش‌های کشاورزی، استفاده از کودها و سموم شیمیایی و نحوه مدیریت محصولات کشاورزی می‌تواند بر امنیت غذایی تاثیر گذار باشند. - فرآوری و نگهداری:
روش‌های فرآوری و نگهداری مناسب محصولات غذایی مانند استفاده از روش‌های حرارتی برای کشتن باکتری‌ها و میکروب‌ها - سیاستها و قوانین:
سیاستها و قوانین مربوط به امنیت غذایی، نظارت بر صنایع غذایی و استانداردهای بهداشتی جزو عوامل مؤثر بر امنیت غذایی می‌باشد. - حمل و نقل:
از عوامل مؤثر بر امنیت غذایی، مدل‌های مختلف حمل و نقل محصولات غذایی و شرایط نگهداری آنها در طول انتقال می‌باشد. - آلودگی محیط زیست:
آلودگی هوا، آب و خاک می‌تواند به آلودگی محصولات غذایی منجر شده و طبعاً بر امنیت غذایی تاثیرگذار می‌باشد. - نوع و الگوی مصرف:
الگوی مصرف غذا، نوع مواد غذایی مصرف شده و انتخاب رژیم غذایی اشخاص جامعه بر امنیت غذایی آن موثر است.
جمع بندی
معمولاً کشورها دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به مقوله امنیت ملی دارند و اصولاً موضوعات را بسته به اهمیتشان در دستور کار مسائل سیاسی و امنیتی جای می‌دهند. اگرچه خود کفایی کشورعزیزمان ایران در زمینه محصولات اساسی غذایی لزوماً به منزله امنیت غذایی پایدار(از نگاه دسترسی به مواد غذایی) نیست، ولی افزایش عرضه مواد غذایی و تقویت ضریب خودکفایی از طریق توسعه روستایی و کشاورزی، به گسترش دسترسی به مواد غذایی، کاهش قیمت و در نهایت دستیابی گروه‌های آسیب پذیر و کم درآمدتر کشور می‌انجامد. یعنی امنیت غذایی در سطح کلان یک اولویت اساسی برای امنیت ملی کشور می‌باشد که از طریق توسعه روستایی و کشاورزی امکان پذیر خواهد شد.
شتابدهنده فیدتک
شرکت توسعه نوآوری و فناوری سپهر‌سینا با برند شتابدهنده فیدتک با داشتن متخصصان با تجربه در حوزه امنیت غذایی کشور، آماده خدمت رسانی در امر شتابدهی استارتاپ‌ها و کسب و کار‌های نوپا در توانمند سازی آنها و رفع نیازهای فناورانه صنایع حوزه امنیت غذایی می‌باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره 32905294-025 تماس حاصل فرمایید.